Vai trò của các thương hiệu doanh nghiệp nổi bật trong phát triển kinh tế và văn hóa Bắc Ninh

Bắc Ninh, một tỉnh nhỏ về diện tích nhưng lại đóng vai trò chiến lược trong phát triển kinh tế của Việt Nam, đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Sự phát triển này có được là nhờ vào định hướng phát triển công nghiệp công nghệ cao và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI). Các thương hiệu doanh nghiệp lớn, cả trong và ngoài nước, đã và đang là động lực chính, không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần vào sự phát triển văn hóa và xã hội của tỉnh.

I. Tổng quan về Bắc Ninh: Trung tâm kinh tế và văn hóa trọng điểm

Vị thế kinh tế của Bắc Ninh trong bối cảnh quốc gia

Bắc Ninh đã khẳng định vị thế là một trong những trung tâm kinh tế hàng đầu của Việt Nam. Với quy mô kinh tế (GRDP) đứng thứ 5 cả nước, đạt 439.776 tỷ đồng (tương đương 16,9 tỷ USD) vào năm 2024, tỉnh đã chứng minh năng lực phát triển mạnh mẽ. Tỉnh đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP bình quân đầu người lên 5.500 – 5.700 USD/năm, phản ánh khát vọng nâng cao mức sống cho người dân.

Sự năng động của nền kinh tế Bắc Ninh còn được thể hiện qua khả năng thu hút vốn đầu tư và hoạt động xuất nhập khẩu. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội đạt 151.650 tỷ đồng, trong đó vốn FDI thu hút đạt 4,3 tỷ USD, bao gồm cả các dự án mới và điều chỉnh tăng vốn của các dự án hiện có. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của tỉnh đạt con số ấn tượng 144,3 tỷ USD. Đặc biệt, trong tháng 7, kim ngạch xuất khẩu của Bắc Ninh đạt 8,67 tỷ USD, dẫn đầu cả nước, vượt qua cả các trung tâm kinh tế lớn khác như TP Hồ Chí Minh. Điều này cho thấy Bắc Ninh có một nền kinh tế được công nghiệp hóa cao và định hướng mạnh mẽ vào xuất khẩu. Khả năng đạt được những con số GRDP và xuất khẩu cao bất chấp diện tích khiêm tốn của tỉnh cho thấy nền kinh tế Bắc Ninh được thúc đẩy bởi các ngành công nghiệp thâm dụng vốn và công nghệ cao, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử, với năng suất cao trên mỗi đơn vị đất và lao động. Điều này cũng đồng nghĩa với việc Bắc Ninh đã thành công trong việc định vị mình là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu.

Các ngành kinh tế chủ chốt và định hướng phát triển

Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đã xác định rõ 7 nhóm ngành, lĩnh vực trọng điểm phù hợp với lợi thế và xu hướng phát triển trong tương lai. Các ngành này bao gồm: Sản xuất thiết bị điện tử, sản xuất công nghệ cao, du lịch, logistics, thương mại, dịch vụ công nghệ thông tin và sản xuất dược phẩm.

Tỉnh đặc biệt tập trung vào việc trở thành thủ phủ chất bán dẫn và trung tâm sản xuất điện tử hoàn thiện hàng đầu Việt Nam. Đây là một bước đi chiến lược nhằm nâng cao vị thế của ngành công nghiệp tỉnh trên chuỗi giá trị điện tử. Ngoài ra, Bắc Ninh cũng hướng đến đa dạng hóa nền công nghiệp bằng cách thu hút đầu tư vào các ngành sản xuất công nghệ cao khác, như xây dựng trung tâm cung cấp vật tư bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa và sản xuất phụ tùng hàng không hàng đầu tại miền Bắc. Tỉnh cũng chú trọng phát triển ngành dược và thiết bị công nghệ y khoa, tận dụng lợi thế sản xuất thiết bị điện tử để phát triển các thiết bị y tế, chip bán dẫn, thiết bị đầu cuối và thiết bị cho sản xuất năng lượng tái tạo, đồng thời ứng dụng năng lượng xanh và năng lượng tái tạo trong hoạt động sản xuất công nghiệp. Việc Bắc Ninh tập trung chiến lược vào các ngành công nghệ cao và bán dẫn cho thấy một sự chuyển dịch có chủ đích lên các phân khúc giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này không chỉ nhằm gia tăng giá trị sản xuất mà còn hướng tới việc tạo ra các sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao hơn thay vì chỉ lắp ráp.

Hệ thống khu công nghiệp và cụm công nghiệp

Hệ thống khu công nghiệp (KCN) và cụm công nghiệp (CCN) đóng vai trò xương sống trong sự phát triển kinh tế của Bắc Ninh. Hiện tại, tỉnh có khoảng 15 KCN tập trung và hơn 30 CCN lớn nhỏ, với tổng diện tích khai thác khoảng 6.847 ha và tỷ lệ lấp đầy khoảng 58,91%. Các KCN lớn và tiêu biểu bao gồm Yên Phong I, Yên Phong II (được quy hoạch kết hợp công nghiệp và đô thị, với tổng diện tích khai thác lớn nhất khoảng 1200 ha), Quế Võ I, Quế Võ II, Quế Võ III, VSIP Bắc Ninh I, Nam Sơn – Hạp Lĩnh, Tiên Sơn, Đại Đồng – Hoàn Sơn, Thuận Thành I, II, III, Gia Bình I, II.

Để đáp ứng nhu cầu phát triển và thu hút đầu tư, Bắc Ninh đã bổ sung thêm 5 KCN mới vào Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, với tổng diện tích khoảng 1.805 ha. Cho đến nay, tỉnh đã cấp phép cho 24 dự án hạ tầng KCN và hơn 2.000 dự án đầu tư thứ cấp. Các KCN này tạo ra 80% giá trị sản xuất công nghiệp và khoảng 90% giá trị xuất, nhập khẩu toàn tỉnh, đồng thời sử dụng gần 300.000 lao động. Mạng lưới KCN và CCN rộng khắp, cùng với tỷ lệ lấp đầy cao và kế hoạch mở rộng đầy tham vọng, cho thấy một hệ sinh thái công nghiệp đã trưởng thành, đóng vai trò then chốt trong việc thu hút FDI và định hình cấu trúc kinh tế của Bắc Ninh. Điều này không chỉ là yếu tố thu hút đầu tư mà còn là nền tảng cho sự tăng trưởng kinh tế bền vững của tỉnh.

II. Các thương hiệu doanh nghiệp nổi bật và đóng góp kinh tế

Cơ cấu các ngành kinh tế  – Nguồn Sen Vàng

Các doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn FDI, đã trở thành động lực chính cho sự phát triển kinh tế của Bắc Ninh. Sự hiện diện của họ không chỉ mang lại nguồn vốn đầu tư khổng lồ mà còn tạo ra hàng trăm nghìn việc làm, thúc đẩy kim ngạch xuất nhập khẩu và nâng cao năng lực sản xuất công nghệ cao của tỉnh.

Bảng 1: Các Doanh nghiệp FDI tiêu biểu tại Bắc Ninh và Quy mô hoạt động

A. Các tập đoàn FDI hàng đầu:

Các tập đoàn FDI đã trở thành những trụ cột không thể thiếu trong nền kinh tế Bắc Ninh, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và điện tử.

Samsung Electronics Việt Nam (SEV)

Samsung là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư lên đến 22,4 tỷ USD. Riêng nhà máy SEV tại KCN Yên Phong 1, Bắc Ninh, có vốn đầu tư 2,5 tỷ USD trên diện tích 110 ha, chuyên sản xuất và lắp ráp điện thoại di động, máy tính bảng cùng các thiết bị điện tử khác. Tháng 9/2024, Samsung Display đã ký kết biên bản ghi nhớ với UBND tỉnh Bắc Ninh về việc đầu tư thêm 1,8 tỷ USD vào KCN Yên Phong, củng cố cam kết lâu dài của tập đoàn tại đây.Về mặt lao động, tính đến tháng 6/2025, SEV Bắc Ninh có 14.441 lao động , với ước tính khoảng 40.000 lao động tại Samsung Bắc Ninh nói chung. Đóng góp kinh tế của Samsung là vô cùng to lớn. Doanh thu của Samsung Việt Nam đạt 74,2 tỷ USD và kim ngạch xuất khẩu đạt 65,5 tỷ USD vào năm 2021. Đến năm 2023, kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 55,7 tỷ USD, chiếm 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đặc biệt, sản lượng sản xuất điện thoại di động của Samsung tại Việt Nam chiếm trên 50% sản lượng toàn cầu của tập đoàn. Quy mô đầu tư và sản xuất khổng lồ của Samsung tại Bắc Ninh cho thấy vai trò của tỉnh không chỉ là một địa điểm sản xuất lớn mà còn là một mắt xích chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu của Samsung. Sự phụ thuộc của Samsung vào Bắc Ninh cho hơn một nửa sản lượng điện thoại di động toàn cầu của họ đã biến tỉnh này thành một trung tâm sản xuất không thể thiếu đối với hoạt động kinh doanh quốc tế của gã khổng lồ công nghệ.

Canon Việt Nam

Canon Việt Nam vận hành ba nhà máy tại Việt Nam, trong đó có hai nhà máy quan trọng tại KCN Tiên Sơn và KCN Quế Võ, Bắc Ninh. Nhà máy Tiên Sơn chuyên sản xuất máy in phun và máy in laser, với diện tích mặt bằng 200.000 m² và diện tích nhà xưởng 64.000 m². Canon là một trong những nhà tuyển dụng nước ngoài lớn nhất tại Bắc Ninh, sử dụng hơn 23.000 lao động trên cả ba nhà máy.Đóng góp kinh tế của Canon cũng rất đáng kể. Doanh số xuất khẩu của công ty luôn chiếm khoảng 1,6% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm của cả nước. Công ty cũng đóng góp một khoản lớn vào ngân sách nhà nước hàng năm. Sự hiện diện lâu dài và đóng góp xuất khẩu đáng kể của Canon thể hiện sự ổn định và hấp dẫn của môi trường đầu tư Bắc Ninh đối với các tập đoàn đa quốc gia đã có mặt từ lâu. Điều này cho thấy Bắc Ninh không chỉ thu hút các nhà đầu tư trong lĩnh vực lắp ráp điện tử mà còn trong các lĩnh vực sản xuất công nghệ cao khác.

Foxconn

Foxconn, một trong những nhà cung cấp linh kiện điện tử hàng đầu thế giới, đã đầu tư hơn 2,2 tỷ USD vào Việt Nam với 11 dự án , bao gồm các nhà máy tại KCN Quế Võ, Đại Đồng – Hoàn Sơn và VSIP Bắc Ninh. Tập đoàn này tập trung vào lĩnh vực máy tính, điện thoại và thiết bị điện tử. Một dự án nhà máy FCPV Foxconn Bắc Ninh có tổng vốn đầu tư 383,3 triệu USD.Về lao động, Foxconn có tổng số nhân lực hơn 60.000 công nhân viên, kỹ sư và chuyên gia tại Việt Nam. Tập đoàn này liên tục tuyển dụng, với hơn 1.000 lao động được tuyển cho các nhà máy tại Bắc Ninh và Bắc Giang , và dự kiến tuyển thêm 17.000 công nhân trong quý I/2025. Mặc dù dữ liệu cụ thể về doanh thu và đóng góp ngân sách cho Bắc Ninh không được cung cấp chi tiết, sự hiện diện rộng khắp của Foxconn tại nhiều KCN của tỉnh cho thấy đóng góp tương tự về việc làm và giá trị sản xuất như tại Bắc Giang, nơi Foxconn là doanh nghiệp FDI lớn nhất tỉnh với doanh thu hơn 268 nghìn tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu hơn 11 tỷ USD và đóng góp ngân sách hơn 550 tỷ đồng vào năm 2024. Sự hiện diện rộng khắp của Foxconn tại nhiều KCN ở Bắc Ninh và các tỉnh lân cận như Bắc Giang cho thấy tầm quan trọng chiến lược của khu vực này như một trung tâm sản xuất cho chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu. Việc các nhà sản xuất lớn như Samsung, Foxconn và Goertek tập trung tại Bắc Ninh và các khu vực xung quanh tạo ra một hiệu ứng cộng hưởng, thu hút thêm nhiều nhà cung cấp và ngành công nghiệp hỗ trợ, từ đó củng cố hệ sinh thái công nghiệp khu vực.

Goertek Vina

Goertek Vina là một doanh nghiệp FDI quy mô lớn với 4 dự án tại Bắc Ninh, tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 1,3 tỷ USD. Hai dự án đặt tại KCN Quế Võ (tổng 625 triệu USD) và hai dự án tại KCN Nam Sơn – Hạp Lĩnh (tổng 690 triệu USD). Tập đoàn này chuyên sản xuất các thiết bị truyền thông đa phương tiện và máy bay không người lái. Goertek Vina đã tiếp tục rót thêm hơn 305 triệu USD vào KCN Quế Võ.Hiện tại, công ty có 3 nhà máy và 50.000 lao động đang làm việc tại Bắc Ninh. Tập đoàn dự kiến đầu tư thêm dự án mới và sử dụng khoảng 60.000 lao động Việt Nam trong năm 2025. Goertek Vina đóng góp đáng kể vào sản lượng công nghiệp của tỉnh và được xếp hạng trong “Top 5 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam trong lĩnh vực Điện tử/Công nghệ cao/Thiết bị phụ trợ năm 2022”. Khoản đầu tư lớn và không ngừng mở rộng của Goertek Vina vào Bắc Ninh, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao như thiết bị đa phương tiện và máy bay không người lái, cho thấy sức hấp dẫn ngày càng tăng của tỉnh đối với các ngành sản xuất công nghệ cao, thúc đẩy sự đa dạng hóa trong chính lĩnh vực này.

Amkor Technology Việt Nam

Amkor Technology (Hàn Quốc) đang đầu tư nhà máy bán dẫn 1,6 tỷ USD tại KCN Yên Phong II-C, Bắc Ninh. Đây được xem là nhà máy lớn nhất và hiện đại nhất của Amkor trên toàn cầu. Dự án tập trung vào sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu, thiết bị bán dẫn. Ban đầu, nhà máy có vốn đầu tư 520 triệu USD và đã điều chỉnh tăng thêm 1,07 tỷ USD.Về lao động, dự án hiện có 1.200 lao động và sẽ nâng lên 5.700 người trong giai đoạn hoạt động ổn định. Nhà máy dự kiến hoàn công vào tháng 9/2025 và đi vào hoạt động sản xuất ổn định từ tháng 10/2025. Amkor đang xin phép nâng công suất tối đa từ 1,2 tỷ lên 3,6 tỷ sản phẩm mỗi năm. Việt Nam, với vị trí địa lý thuận lợi và hoạt động đầu tư điện tử bán dẫn của các doanh nghiệp FDI, có điều kiện rất lớn để học hỏi, tiếp thu và kế thừa các công nghệ sản xuất hiện đại trên thế giới về lĩnh vực sản xuất bảng mạch điện tử. Khoản đầu tư đáng kể của Amkor vào sản xuất bán dẫn đã đưa Bắc Ninh trở thành một trung tâm mới nổi trong ngành công nghiệp bán dẫn quan trọng và có giá trị cao, phù hợp trực tiếp với tầm nhìn chiến lược của tỉnh là trở thành “thủ phủ chất bán dẫn”.

B. Các doanh nghiệp Việt Nam tiêu biểu:

Bên cạnh các tập đoàn FDI, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế và xã hội của Bắc Ninh.

Bảng 2: Các Doanh nghiệp Việt Nam tiêu biểu tại Bắc Ninh và Quy mô hoạt động

Tập đoàn Dabaco Việt Nam

Dabaco là một trong những tập đoàn kinh tế tư nhân hàng đầu Việt Nam. Tập đoàn này hoạt động đa ngành, nổi bật trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, chăn nuôi, sản xuất thực phẩm khép kín, đồng thời là nhà đầu tư phát triển bất động sản, khu đô thị và hạ tầng công nghiệp chiến lược. Trụ sở chính của Dabaco đặt tại Thành phố Bắc Ninh.Dabaco đã được chấp thuận đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp Lạc Vệ tại huyện Tiên Du, với quy mô 45,5 ha và tổng vốn đầu tư 628,174 tỷ đồng. Cụm công nghiệp này sẽ tập trung vào các ngành nghề sạch như sản xuất thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, sản phẩm từ plastic, gia công bao bì, và sản xuất kinh doanh giống gia súc, gia cầm, thủy sản, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Tập đoàn có hơn 5.000 nhân viên. Về đóng góp kinh tế, doanh thu 6 tháng đầu năm của Dabaco đạt 12.537 tỷ đồng, tăng 7,3% so với cùng kỳ năm 2024. Quý I/2024, doanh thu đạt hơn 3.343 tỷ đồng, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2022, với lợi nhuận sau thuế đạt 72,6 tỷ đồng. Sự đa dạng hóa thành công của Dabaco từ nông nghiệp sang phát triển khu công nghiệp phản ánh một xu hướng lớn hơn của các công ty trong nước trong việc tham gia và hưởng lợi từ quá trình công nghiệp hóa của Bắc Ninh, mở rộng ra ngoài các năng lực cốt lõi để hỗ trợ chiến lược tăng trưởng của tỉnh.

Tổng Công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC)

KBC là nhà phát triển hạ tầng khu công nghiệp hàng đầu, bắt đầu hoạt động tại Bắc Ninh từ năm 2003. Trụ sở chính của KBC đặt tại KCN Quế Võ, Bắc Ninh. KBC đã phát triển các KCN lớn như Quế Võ và Quế Võ mở rộng, với tổng diện tích 611 ha và hiện đã lấp đầy 100%. Gần đây, KBC tiếp tục được chấp thuận làm nhà đầu tư dự án KCN Quế Võ mở rộng 2, với diện tích 140,34 ha và tổng vốn đầu tư 1.878 tỷ đồng. Dự án này được định hướng là KCN đa ngành, công nghệ cao, tập trung thu hút đầu tư trong lĩnh vực điện tử, linh kiện điện tử và cơ khí chính xác.KBC đã đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI vào Bắc Ninh, với hàng trăm dự án từ các tập đoàn lớn như Foxconn, Canon, Goertek, Nippon Zoki, Hanwha Techwin, Mitac trong các lĩnh vực điện tử và cơ khí chính xác. Về mặt tài chính, quý I/2024, KBC đạt doanh thu trên 3.110 tỷ đồng, tăng gần 20 lần so với cùng kỳ năm trước, và lợi nhuận sau thuế đạt gần 850 tỷ đồng (so với mức lỗ trong quý I/2024). Công ty đã ký cho thuê 68 ha đất trong quý I, chiếm hơn 30% kế hoạch cho thuê đất KCN cả năm. Thành công của KBC trong việc phát triển và lấp đầy các khu công nghiệp, cùng với việc mở rộng liên tục, nhấn mạnh vai trò thiết yếu của các nhà phát triển bất động sản công nghiệp trong nước trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho FDI và định hình cảnh quan công nghiệp của Bắc Ninh.

C. Đóng góp kinh tế tổng thể của khối doanh nghiệp:

Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là khối FDI, đã tạo ra những tác động chuyển đổi sâu rộng đến nền kinh tế Bắc Ninh.

Bảng 3: Đóng góp kinh tế của các doanh nghiệp lớn tại Bắc Ninh (2023-2024)

• Tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động: Sự hiện diện của các doanh nghiệp, đặc biệt là FDI, đã tạo ra gần 300.000 việc làm trực tiếp tại Bắc Ninh. Nhu cầu tuyển dụng lao động tại tỉnh luôn ở mức cao, với hơn 100.000 vị trí cần tuyển dụng. Sự gia tăng việc làm này đã góp phần nâng cao thu nhập bình quân đầu người của Bắc Ninh, đạt 65,10 triệu VNĐ/năm vào năm 2024. Nhu cầu lao động cao và số lượng việc làm đáng kể cho thấy quá trình công nghiệp hóa đã thay đổi cơ bản thị trường lao động của Bắc Ninh, chuyển dịch từ nền kinh tế chủ yếu nông nghiệp sang công nghiệp, với những tác động sâu rộng đến quá trình đô thị hóa và khả năng dịch chuyển xã hội.
• Thúc đẩy tăng trưởng GRDP và thu ngân sách tỉnh: Các dự án đầu tư thứ cấp trong các KCN là động lực chính của nền kinh tế Bắc Ninh, tạo ra 80% giá trị sản xuất công nghiệp và khoảng 90% giá trị xuất, nhập khẩu toàn tỉnh. Bắc Ninh liên tục nằm trong nhóm các tỉnh dẫn đầu cả nước về thu hút vốn FDI, với 4,8 tỷ USD trong năm 2024 và gần 2,8 tỷ USD trong 6 tháng đầu năm, gấp 2,5 lần so với cùng kỳ 2024. Sự đóng góp vượt trội của các doanh nghiệp FDI vào sản lượng công nghiệp, xuất khẩu và GRDP của tỉnh cho thấy mô hình tăng trưởng thành công nhưng cũng phụ thuộc nhiều của Bắc Ninh, nơi vốn đầu tư nước ngoài đóng vai trò là động lực chính cho sự mở rộng kinh tế.
• Góp phần vào kim ngạch xuất nhập khẩu và chuỗi giá trị toàn cầu: Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Bắc Ninh đạt 144,3 tỷ USD. Riêng trong tháng 7, kim ngạch xuất nhập khẩu của tỉnh đạt hơn 15 tỷ USD , trong đó xuất khẩu đạt 8,67 tỷ USD, dẫn đầu cả nước. Các tập đoàn như Samsung Việt Nam, với sản lượng điện thoại di động chiếm hơn 50% toàn cầu, đóng góp rất lớn vào kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Tương tự, Canon Việt Nam cũng đóng góp khoảng 1,6% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước. Vị trí dẫn đầu của Bắc Ninh trong kim ngạch xuất khẩu quốc gia, được thúc đẩy bởi các tập đoàn FDI lớn, cho thấy sự hội nhập sâu rộng của tỉnh vào chuỗi cung ứng toàn cầu, biến Bắc Ninh thành một thành phần quan trọng trong tổng thể hoạt động thương mại của Việt Nam.
• Phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao: Bắc Ninh đang định hướng trở thành thủ phủ chất bán dẫn và trung tâm sản xuất điện tử hàng đầu Việt Nam. Các dự án của Amkor Technology trong lĩnh vực bán dẫn và Goertek Vina trong thiết bị truyền thông đa phương tiện, máy bay không người lái là minh chứng rõ ràng cho sự dịch chuyển sang sản xuất công nghệ cao. Sự chuyển dịch chiến lược sang ngành bán dẫn và các ngành công nghệ cao khác thể hiện nỗ lực chủ động của Bắc Ninh nhằm đảm bảo tương lai cho nền kinh tế và nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị công nghiệp, từ đó tạo ra một nền tảng kinh tế bền vững và có giá trị cao hơn.

III. Đóng góp của doanh nghiệp vào phát triển văn hóa và xã hội

Bên cạnh những đóng góp kinh tế to lớn, các doanh nghiệp tại Bắc Ninh cũng tích cực tham gia vào các hoạt động trách nhiệm xã hội (CSR), hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa địa phương, góp phần xây dựng một cộng đồng bền vững và toàn diện.

A. Hoạt động trách nhiệm xã hội (CSR) của các tập đoàn lớn:

Các tập đoàn lớn tại Bắc Ninh đã triển khai nhiều chương trình CSR đa dạng, thể hiện cam kết đối với sự phát triển bền vững của cộng đồng.

• Samsung Việt Nam: Samsung Việt Nam đã thực hiện nhiều hoạt động CSR nổi bật. Trong lĩnh vực giáo dục, tập đoàn đã triển khai dự án “Ngôi trường Hy vọng Samsung” tại Bắc Ninh từ 10 năm trước. Dự án này đã tiến hành tu sửa cơ sở vật chất (bao gồm sân chơi, khu vệ sinh, bể nước, sân bóng, mái vòm kính) và cung cấp trang thiết bị (như máy in, tủ lạnh, máy lọc nước, sách cho thư viện) với tổng chi phí hơn 1 tỷ VND. Dự án này đã được mở rộng ra nhiều tỉnh thành, mang lại cơ hội học tập và phát triển cho hơn 5.000 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn.Về môi trường, Samsung Electronics Việt Nam (SEV) đã khánh thành công trình điện mặt trời áp mái tại nhà máy SEV KCN Yên Phong, Bắc Ninh, với công suất 2,38 MWp, dự kiến sản xuất 2,59 triệu kWh điện sạch mỗi năm. Tập đoàn cũng tổ chức các hoạt động làm sạch môi trường. Ngoài ra, Samsung còn hỗ trợ cộng đồng bằng cách trao tặng 230 xe lăn cho người khuyết tật, 630 suất học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn và 160 suất học bổng cho sinh viên có thành tích học tập tốt. Samsung cũng hỗ trợ tư vấn cho các doanh nghiệp tại Bắc Ninh tham gia dự án phát triển nhà máy thông minh năm 2024. Những sáng kiến CSR sâu rộng của Samsung, đặc biệt trong giáo dục và bền vững môi trường, cho thấy cam kết của họ đối với sự hội nhập cộng đồng lâu dài, vượt ra ngoài những đóng góp kinh tế đơn thuần. Điều này có thể thúc đẩy một cái nhìn tích cực hơn về FDI và giúp giải quyết các nhu cầu xã hội phát sinh từ quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng.
• Canon Việt Nam: Canon Việt Nam cũng tích cực tham gia vào các hoạt động CSR. Trong lĩnh vực môi trường, công ty đã triển khai dự án “Canon – Vì một Việt Nam xanh” với các hoạt động trồng rừng tại Thanh Hóa, Bắc Giang và Yên Bái, các chương trình tái chế sản phẩm công nghiệp và kêu gọi toàn xã hội đẩy lùi vấn đề ô nhiễm môi trường thông qua dự án “Một ảnh một hành động”.Về giáo dục và cộng đồng, Canon đã thực hiện chương trình “Cùng Canon khởi hành tới tương lai” tại các trường THPT ở Bắc Ninh, hỗ trợ trang thiết bị thư viện (sách, máy in) và tổ chức hướng nghiệp cho học sinh, giúp các em lựa chọn nghề nghiệp phù hợp và tăng cơ hội tiếp cận kiến thức. Công ty cũng tham gia xây dựng “Công viên xanh hữu nghị Canon” tại các trường tiểu học, trong đó có một trường ở Thành phố Bắc Ninh, với tổng giá trị gần 2,6 tỷ đồng cho dự án năm 2024. Các hoạt động CSR của Canon, đặc biệt là tập trung vào môi trường và giáo dục, thể hiện cam kết đối với sự phát triển bền vững và xây dựng nguồn nhân lực, phù hợp với các mục tiêu lớn hơn của tỉnh và quốc gia về tăng trưởng xanh và lực lượng lao động có kỹ năng.
• Foxconn, Goertek, Amkor: Các nhà sản xuất công nghệ lớn như Foxconn, Goertek và Amkor cũng có những đóng góp đáng kể. Foxconn liên tục tuyển dụng số lượng lớn lao động cho các nhà máy của mình tại Bắc Ninh và các tỉnh lân cận. Goertek Vina đặc biệt chú trọng đến phúc lợi và phát triển nhân tài, tuyển dụng “Cán bộ nguồn” với chế độ phúc lợi tốt, bao gồm ký túc xá, xe đưa đón, ăn miễn phí, lương hấp dẫn, cùng các chương trình huấn luyện, đào tạo về kỹ năng chuyên môn và lộ trình thăng tiến rõ ràng. Amkor Technology cũng thể hiện sự quan tâm đến phát triển nhân tài bán dẫn và có các chương trình tuyển dụng để thu hút lao động. Việc các nhà sản xuất công nghệ lớn này tập trung vào các gói phúc lợi hấp dẫn, đào tạo và phát triển nhân tài cho thấy sự nhận thức về cạnh tranh ngày càng tăng đối với lao động có kỹ năng tại Bắc Ninh. Điều này thúc đẩy các công ty đầu tư nhiều hơn vào nguồn nhân lực để đảm bảo thành công lâu dài trong hoạt động của họ.
• Dabaco và KBC: Các doanh nghiệp trong nước tiêu biểu như Dabaco và KBC cũng thể hiện trách nhiệm xã hội mạnh mẽ. Tập đoàn Dabaco Việt Nam dành hàng chục tỷ đồng mỗi năm cho các hoạt động an sinh xã hội, đền ơn đáp nghĩa, trợ giúp các hoàn cảnh khó khăn và xây dựng các công trình phúc lợi. Ngoài ra, Dabaco còn cung cấp các hoạt động hỗ trợ cộng đồng như tư vấn, huấn luyện và chuyển giao kỹ thuật.Tổng Công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC) đã tài trợ 11 tỷ đồng cho Quỹ khuyến học, khuyến tài Phạm Văn Trà tỉnh Bắc Ninh, nhằm hỗ trợ các em sinh viên có hoàn cảnh khó khăn và tôn vinh các cá nhân xuất sắc trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, văn hóa, nghệ thuật. KBC cũng tham gia vào các dự án xây dựng hạ tầng cộng đồng, như việc khánh thành trường tiểu học Giong An (giai đoạn 2) tại tỉnh Tây Ninh. Việc Dabaco đầu tư vào Cụm công nghiệp Lạc Vệ với định hướng phát triển bền vững, không gây ô nhiễm môi trường cũng là một đóng góp quan trọng vào môi trường và xã hội. Sự tham gia tích cực vào CSR của các doanh nghiệp hàng đầu trong nước như Dabaco và KBC cho thấy ý thức trách nhiệm cộng đồng ngày càng cao và sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng xã hội địa phương. Điều này bổ sung cho những đóng góp của các công ty FDI và thúc đẩy sự phát triển cộng đồng toàn diện hơn.

B. Hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa địa phương:

Bắc Ninh, với bề dày lịch sử và văn hóa, là vùng đất của “trăm nghề” và nhiều di sản văn hóa phi vật thể quý giá.

Vai trò của làng nghề truyền thống trong kinh tế và văn hóa: Bắc Ninh tự hào với nhiều làng nghề có lịch sử hàng trăm năm, phân bố rộng khắp tỉnh, bao gồm làng rèn Đa Hội, đồ gỗ thủ công mỹ nghệ Đồng Kỵ, dệt Tương Giang, đúc nhôm Văn Môn, đúc đồng Đại Bái, giấy dó Phong Khê, gốm Phù Lãng, tranh dân gian Đông Hồ và tơ tằm Vọng Nguyệt. Các làng nghề này không chỉ mang lại lợi nhuận kinh tế, là nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội nông thôn, mà còn là nơi lưu giữ các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể mang đậm bản sắc vùng miền.Làng gốm Phù Lãng, ví dụ, có 250 hộ làm gốm, tạo ra doanh thu hàng năm hơn 100 tỷ đồng và thu nhập bình quân 7,5 triệu đồng/người/tháng, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương. Làng nghề này đã thành công trong việc tích hợp du lịch trải nghiệm, thu hút hàng chục nghìn lượt khách mỗi năm. Tranh dân gian Đông Hồ, được xếp hạng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thể hiện sinh động xã hội nông nghiệp Việt cổ truyền, phong tục và tập quán.Tuy nhiên, các làng nghề truyền thống đang đối mặt với nhiều thách thức lớn từ quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế. Sự cạnh tranh từ sản phẩm công nghiệp, thiếu vốn, mặt bằng sản xuất hạn chế, thị trường xuất khẩu thu hẹp, việc xây dựng thương hiệu chưa được quan tâm đúng mức, thiết bị sản xuất đơn giản và ý thức bảo vệ môi trường còn hạn chế đang đe dọa sự tồn tại của nhiều làng nghề. Đặc biệt, hơn 90% hộ làm tranh Đông Hồ đã chuyển sang làm vàng mã do khó khăn về đầu ra. Mặc dù các làng nghề truyền thống đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa và tạo sinh kế cho người dân địa phương, chúng đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể từ quá trình công nghiệp hóa và toàn cầu hóa. Để tồn tại và tiếp tục đóng góp, cần có những chiến lược chủ động để tích hợp chúng vào nền kinh tế hiện đại, có thể thông qua du lịch và phát triển thương hiệu, thay vì để chúng bị gạt ra ngoài lề.

Các đặc sản ẩm thực nổi tiếng và giá trị văn hóa: Bắc Ninh còn nổi tiếng với nhiều đặc sản ẩm thực mang đậm giá trị văn hóa và lịch sử. Nổi bật là Bánh phu thê Đình Bảng, một biểu tượng của sự thủy chung, không thể thiếu trong các lễ cưới, hỏi và dịp Tết ở vùng Kinh Bắc, với lịch sử từ thời nhà Lý. Nem bùi Ninh Xá là một món ăn dân dã, quen thuộc. Các đặc sản khác bao gồm Tương Đình Tổ, Bánh tro Đình Tổ, Bánh tẻ làng Chờ, Bánh khúc làng Diềm, Bò tơ hấp cuốn bánh tráng, Cháo cá Tích Nghi, Thịt chuột Đình Bảng, Rượu Làng Vân và Bánh đa Kế. Các đặc sản ẩm thực của Bắc Ninh không chỉ là những món ăn đơn thuần mà còn chứa đựng những câu chuyện văn hóa sâu sắc và ý nghĩa lịch sử. Chúng tạo ra một mối liên hệ hữu hình với di sản của tỉnh, có thể được khai thác để phát triển du lịch văn hóa và xây dựng thương hiệu địa phương.

Sự tham gia của doanh nghiệp trong quảng bá du lịch văn hóa và bảo tồn di sản: Chính quyền tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều nỗ lực trong việc kết nối văn hóa với phát triển kinh tế. Sở Kế hoạch và Đầu tư Bắc Ninh đã tổ chức Liên hoan Du lịch Ẩm thực – Làng nghề Bắc Ninh để giới thiệu các sản phẩm OCOP, ẩm thực đặc sắc, làng nghề truyền thống, quảng bá du lịch và thu hút doanh nghiệp đầu tư. Các công ty tổ chức sự kiện tại Bắc Ninh như Vietsky, Perfect Media và Sen Xanh Event chuyên tổ chức các sự kiện văn hóa, hội nghị, lễ hội, góp phần quảng bá hình ảnh của tỉnh. Samsung Việt Nam cũng đã hỗ trợ chương trình phát triển nhà máy thông minh cho các doanh nghiệp địa phương, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và quản lý cho các doanh nghiệp trong tỉnh. Những nỗ lực chủ động của chính quyền tỉnh trong việc tích hợp các lễ hội văn hóa và làng nghề truyền thống với du lịch và xúc tiến đầu tư, cùng với sự tham gia của các công ty quản lý sự kiện, cho thấy một nỗ lực chiến lược nhằm đa dạng hóa nền kinh tế và tận dụng các tài sản văn hóa, tạo ra những con đường mới cho sự tham gia của doanh nghiệp ngoài sản xuất công nghiệp.

Bắc Ninh vùng đất vàng sẵn sàng cùng đồng hành với doanh nghiệp

Bắc Ninh đã đạt được những thành tựu kinh tế đáng kể, chủ yếu nhờ vào chiến lược thu hút FDI mạnh mẽ và phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao. Các tập đoàn đa quốc gia như Samsung, Canon, Foxconn, Goertek và Amkor là những động lực chính, đóng góp to lớn vào GRDP, kim ngạch xuất khẩu và tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động. Sự hiện diện của họ đã biến Bắc Ninh thành một trung tâm sản xuất điện tử và bán dẫn hàng đầu, tích hợp sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào FDI cũng đặt ra những thách thức về tính bền vững và khả năng tự chủ của nền kinh tế. Để đảm bảo sự phát triển hài hòa và bền vững, Bắc Ninh cần tiếp tục:

1. Đa dạng hóa nguồn vốn và ngành nghề: Mặc dù công nghiệp công nghệ cao là mũi nhọn, việc phát triển cân bằng các ngành dịch vụ giá trị cao (logistics, IT, du lịch) và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước (như Dabaco, KBC) mở rộng sang các lĩnh vực mới là cần thiết để giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào một số ít ngành hoặc nhà đầu tư.
2. Nâng cao giá trị chuỗi cung ứng: Khuyến khích các doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ, đầu tư vào R&D và thiết kế, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ dừng lại ở khâu lắp ráp.
3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục, đào tạo nghề và các chương trình phát triển kỹ năng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các ngành công nghiệp công nghệ cao, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống cho người lao động.
4. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa: Tạo cầu nối vững chắc giữa phát triển công nghiệp và bảo tồn văn hóa. Tăng cường hỗ trợ các làng nghề truyền thống và đặc sản địa phương thông qua việc xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường, ứng dụng công nghệ và tích hợp du lịch trải nghiệm. Khuyến khích các doanh nghiệp lớn tham gia tài trợ và quảng bá các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, đặc biệt là Dân ca Quan họ, để gìn giữ bản sắc và tạo điểm nhấn du lịch độc đáo cho tỉnh.
5. Phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội: Thúc đẩy các hoạt động CSR của doanh nghiệp, đặc biệt là các sáng kiến về môi trường, giáo dục và an sinh xã hội. Đảm bảo rằng sự tăng trưởng kinh tế đi đôi với việc cải thiện chất lượng môi trường sống và nâng cao phúc lợi cho cộng đồng.

Bằng cách triển khai đồng bộ các giải pháp này, Bắc Ninh có thể tiếp tục phát huy tiềm năng, duy trì vị thế là một trung tâm kinh tế năng động, đồng thời bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa độc đáo, hướng tới một tương lai phát triển bền vững và thịnh vượng.